Zo ziet de wereld eruit in het werk van de Amerikaan: druk en krankzinnig en bedreigend. Saunders schildert in felle kleuren, zijn woorden klinken lawaaierig.

In Amerika is George Saunders al jaren een vaste waarde. Eerdere verhalenbundels alsCivilWarLand in Bad Decline enPastoralia kregen veel lof.Timenam Saunders in 2013 op in haar top honderd van invloedrijkste mensen. MetTien december verschijnt nu een Nederlandse vertaling.

Het eerste wat opvalt, wanneer je Saunders begint te lezen, is de taal en de stijl. Saunders zit zijn personages niet zozeer op de huid, hij kruipt in hun hoofd en laat ons meekijken naar de bedrading. Hij rukt je mee in het leven van een personage en gaandeweg krijg je door wat er speelt. In 'Ereronde' klinkt de stem van de veertienjarige Alison Pope zo: 'Waren die sportbroekjes iets uit de tijd van Charlie's Angels of quoi?'. Je ziet het voor je: de verwende tiener die op het punt staat om haar donzige, roze wereld te verlaten, die bitchy trekjes krijgt. In 'Thuis' gebruikt de moeder het woord 'piep' in plaats van een scheldwoord: 'Misschien is-ie piep wel een grote leugenaar. Hij verzint de hele tijd piepverhalen over mij.'

Wat een land

Tien december is niet enkel desoriënterend door de taal, ook Saunders' Amerika zelf is bevreemdend. In 'De Semplicadagboeken' geeft de dagboekschrijver zijn oudste dochter een opvallend verjaardagsgeschenk: S-jes. Dit zijn bevallig uitziende illegalen die als tuindecoratie worden gebruikt. De jongste dochter vindt het een afschuwelijk cadeau, maar krijgt van haar vader te horen dat 39 van de 50 huizen in het dorp S-jes hebben, dus er zal wel niets mis mee zijn. Hebzucht en uitzinnig kapitalisme zijn altijd belangrijke thema's geweest in het werk van Saunders. In 'Thuis' komt een soldaat terug uit Irak en hij merkt op dat zijn zus goed geboerd heeft: 'Drie auto's voor twee volwassenen, dacht ik. Wat een land.'

Saunders houdt ervan om totaal verschillende werelden samen te brengen, zoals in 'Puppy', waarin een rijke, bevoorrechte vrouw een hond wil kopen voor haar kinderen en terechtkomt bij een verarmd gezin waarvan het kind vastgebonden is. De clash tussen die tegengestelde milieus levert spanning op.

Saunders toont een Amerika waarvan de kwalen zijn uitvergroot. Daardoor krijgen sommige verhalen iets sciencefiction-achtigs. 'Ontsnapping uit de spinnenkop' gaat over een veroordeelde die niet in de gevangenis moet als hij zich opgeeft als proefpersoon. De wetenschappers doen onderzoek naar de manipuleerbaarheid van emoties en dienen de man stoffen toe, met vreemde gevolgen.

Satire

Deze verhalen zijn te ontregelend om prekerig aan te doen. Bovendien is Saunders lezen niet deprimerend. Dat komt door de satirische toon en de dolgedraaide humor. De gedachtesprongen en associaties van de personages doen je lachen en zorgen ervoor dat je zelfs de grootste klootzakken, indien niet sympathiek, toch menselijk vindt. Saunders schrijft over figuren die dromen najagen - vaak zijn het onnozele dromen - maar door en door verziekt zijn de personages niet. Ze zijn verblind door glitter en glamour of juist het slachtoffer van armoede. Ze hebben verkeerde keuzes gemaakt, zijn niet moedig genoeg.

In 'Thuis', het verhaal over de soldaat en de piep-moeder, is de satire over the top. Aan het slot laat Saunders dit verhaal kantelen en leef je mee met dit gestoorde gezin. Die combinatie van ontroering en satire is zeldzaam in fictie en pakt hier indrukwekkend uit.

Ook het titelverhaal behoort tot de toppers van deze bundel. Een gepeste jongen redt een ongeneeslijk zieke man van de dood. De manier waarop Saunders hun levens laat samenkomen is hartverscheurend. Een enkel verhaal valt tegen, 'Mijn ridderlijke fiasco', is niet meer dan een aardig taalspel.

Saunders schrijft over onze verlangens en dromen, over een moeder die hoopt dat haar kinderen bij de aanblik van een maïsveld dezelfde mythische associaties krijgen als zijzelf. In Saunders' handen is de geest een veelstemmig instrument, of zoals een van de personages het uitdrukt: 'Ha, ha, wow, de menselijke geest deed je elke keer weer versteld staan, zoals die dit soort beelden altijd wist te produceren'.

GEORGE SAUNDERS

Tien december.

Vertaald door Harm en Niek Miedema, Podium, 278 blz., 19.50 ? (e-boek 9,99 ?). Oorspronkelijke titel: 'Tenth of December'.

De auteur: Amerikaanse schrijver van korte verhalen. In een vorig leven werkte Saunders als mijnbouwkundige in de olie-industrie. Tegenwoordig stapelt hij literaire prijzen op elkaar.

Het boek: Saunders' jongste verhalenbundel, het eerste boek dat in het Nederlands verschijnt.

ONS OORDEEL: de toestand is hopeloos, maar niets dat een goede scheut satire niet weet te verhelpen.

¨¨¨¨è

Kathy Mathys ■

Hide text

TIEN DECEMBER ****

George Saunders , Podium (originele titel: Tenth of December), 278 blz., ? 19,50.

Geroemd worden door Dave Eggers, Jennifer Egan en David Foster Wallace én - als schrijver dan nog - opgenomen worden in de top 100 van de invloedrijkste personen: neen, het is niet iedereen gegeven. Tenzij je George Saunders heet, die korte verhalen schrijft die telkens konijnenpijpen blijken te zijn waar je lezersbrein gewillig in tuimelt. Experimenteerzucht is Saunders niet vreemd - hij introduceert accolades als leesteken en ratelt een heel verhaal door over s'jes - maar zijn frivoliteiten dienen wel telkens de inhoud. Die vaak schrijnt. Een mislukte kidnapping in Ereronde , een aan een leiband vastgebonden kind in Puppy , vrolijk is de wereld according to Saunders niet. En valt er al eens wat geluk uit de lucht - in de vorm van een krasbiljet in De Semplicadagboeken - dan is het vluchtig of net illusoir, zoals de liefde die chemisch opgewekt wordt bij de personages in Ontsnapping uit de Spinnenkop . Dat laatste telt 65 pagina's, maar Saunders kan de sprint van twee pagina's ook aan, zie Kruis , nauwelijks twee alinea's lang, maar een steengoed portret van vereenzaming en afstand. De ironie druipt soms te vaak van de bladzijden, maar Saunders biedt zo'n aanlokkelijk literair wonderland dat je hem dat ruimschoots vergeeft.

(R.S.) ■

Hide text

Een streng opgevoede jongen die zijn buurmeisje van een dreigende verkrachting redt; een matig verdienende vader en dagboekschrijver die zijn kinderen niet alles kan geven; een gevangene die heropgevoed wordt en op de proef gesteld; alle verhalen gaan over mensen die zich uit hun vaak zieltogende bestaan willen bevrijden. Het succes wenkt, de Amerikaanse Droom is levend en alles lijkt maakbaar, maar overmacht en absurde situaties zorgen ervoor dat er van veel verlangens niets terechtkomt. Alle personages zitten vastgeketend aan een leven dat weinig perspectief biedt. Ze willen wel maar kunnen niet en stevenen steevast af op een 'ridderlijk fiasco'. Thuiskomen, van een oorlogsveteraan, is een kunst met veel hindernissen, maar wordt hier verteld op een opgewekte manier. Originele verhalen van de Amerikaanse schrijver (1958). Kleine druk.

De Amerikaan George Saunders, een veelbekroonde 'writer's writer', staat bekend als een grootmeester van het korte, satirische verhaal en lijkt met Tien december nu ook bij ons definitief door te breken. Saunders wordt opgehemeld door schrijvers als Zadie Smith en Dave Eggers - 'There is no one better, no one more essential.' - en vergeleken met o.a. Kurt Vonnegut en Donald Barthelme. In zijn werk hekelt hij op een toegankelijke en humoristische manier de massamedia en ons consumptiegedrag en ook in zijn recentste verhalenbundel hebben zijn personages het vaak moeilijk om het hoofd boven water te houden. In elk van deze verhalen toont Saunders hoe mensen iedere dag opnieuw tot kleine en grotere beslissingen gedwongen worden, met vaak  desastreuze, en een enkele maal ook levensreddende, gevolgen. Wrang, absurd en futuristisch, maar altijd een plezier om te lezen.